Número total de visualizações de páginas

7158

quarta-feira, 14 de setembro de 2011

Historia

.
A comarca que hoxe é Val do Dubra, estivo habitada dende moi antigo.
                                                               
Linda ó norte con Tordoia, ó sur con Ames, ó sureste con Santiago, ó este con Trazo, ó oeste con Santa Comba e A Baña.
Surcado de norte a sur polo río Dubra que nace na vertente meridional dos montes do Castelo en Abres, na parroquia de Anxeriz(Tordoia) marcha polo encaixado nunha fractura da depresión meridiana Tuy-Carballo, desembocando no Tambre en Portomouro despois de percorrer 15 Km.
Ten unha superficie de 108,2 kms. cadrados.
Divídese en 12 parroquias e 99 entidades:


Mapa de parroquias de Val do Dubra


 Parroquia    Extensión    Poboación    Densidade    Núcleos    
   1 Arabexo:18 km2    316 h    17.56 h/km2    16    
   2 Bembibre:4 km2    932 h    233 h/km2    4    
   3 Buxán:9 km2    336 h    37.33 h/km2    15    
   4 Coucieiro:3 km2    466 h    155.33 h/km2    8    
   5 Erviñou:7 km2    145 h    20.71 h/km2    3    
   6 Niveiro:8 km2    320 h    40 h/km2    9    
   7 Paramos:6 km2    210 h    35 h/km2    4    
   8 Portomeiro:8 km2    206 h    25.75 h/km2    3    
   9 Portomouro:6 km2    403 h    67.17 h/km2    5    
   10 Rial:9 km2    750 h    83.33 h/km2    18    
   11 San Román:6 km2    306 h    51 h/km2    9    
   12 Vilariño:10 km2    125 h    12.5 h/km2    4    
TOTAL    94 km2    4515 h    48.03 h/km2    98    

Arabexo

Lugares da parroquia de Arabexo no concello de Val do Dubra (A Coruña)
Bembibre

Lugares da parroquia de Bembibre no concello de Val do Dubra (A Coruña)

[]Buxán

Lugares da parroquia de Buxán no concello de Val do Dubra (A Coruña)

[]Coucieiro

Lugares da parroquia de Coucieiro no concello de Val do Dubra (A Coruña)
Bascuas | Gontar | A Igrexa | Lal | Maxais | O Porto | Portomedal | Vilalba | Vilar

[]Erviñou

Lugares da parroquia de Erviñou no concello de Val do Dubra (A Coruña)

[]Niveiro

Lugares da parroquia de Niveiro no concello de Val do Dubra (A Coruña)

[]Paramos

Lugares da parroquia de Paramos no concello de Val do Dubra (A Coruña)

[]Portomeiro

Lugares da parroquia de Portomeiro no concello de Val do Dubra (A Coruña)

[]Portomouro

Lugares da parroquia de Portomouro no concello de Val do Dubra (A Coruña)

[]Rial

Lugares da parroquia de Rial no concello de Val do Dubra (A Coruña)

[]San Román

Lugares da parroquia de San Román no concello de Val do Dubra (A Coruña)

[]Vilariño

Lugares da parroquia de Vilariño no concello de Val do Dubra (A Coruña)

[]Parroquias de Val do Dubra

Galicia | Provincia da Coruña | Parroquias de Val do Dubra
É no Cronicón Iriense onde aparece Dubra por primeira vez nos documentos antigos onde sinala que o rei suevo Miro asinou esta terra á Sede de Iria.
Máis tarde aparece como arcedianato no distrito de Trastamara, na división do arcebispo Suárez de Deza.

No Antigo Réxime Dubra tiña as parroquias en dúas xurisdicións: a de Buxán, que comprendía a parroquia de Buxán, e a de Dubra que aglutinaba as demáis parroquias, pertencendo a daquela provincia de Santiago.
A xurisdición de Buxán pertencía ó Señorío de don Juan de la Cruz Ozores; Arabexo, Bembibre, Coucieiro, Erbiñou, Niveiro, Paramos, Portomeiro, San Román e Vilariño pertencían ó Señorío do Marqués de Alcañizas; unha parte de Portomouro pertencía ó Señorío do Marqués de Alcañizas e outra ó Mosteiro de San Martiño, de Santiago.
Tamén na época do Antigo Réxime houbo un axuntamento constitucional, chamado Dubra, que era o nome da xurisdición á que pertencían as súas parroquias, formando parte do partido xudicial de Poulo, e que figura nos repartimentos que fai a entón única deputación de Galicia, como figura en 1821.
En 1822 segue formando parte do partido xudicial de Poulo, cando se fai a división de Galicia en 4 provincias, e pasa a formar parte da nova provincia da Coruña.
Despois da reforma xudicial de 1834, Val do Dubra, que daquela se chamaba Santiago de Buxán, pasa en 1835 ó partido xudicial de Ordes.
No 1842, na drástica redución de axuntamentos, Buxán desaparece para incorporarse ó novo axuntamento de Restande, pero esto non se fixo realidade.
No 1959 sete veciños de Buxán firmaron unha instancia para cambiar o nome de Buxán polo de Val o Dubra, o que foi aprobado en 1960, co que en adiante se chamará Val do Dubra.
A capitalidade do concello estivo en varias poboacións. O Madod di que estivo en Buxán, o Carreras di que estivo en Bembibre e últimamente na aldea de Nariño, freguesía de Niveiro, en Corredoira e estivo tamén no lugar de Casal(Arabexo).
Cambiou moitas veces de capitalidade: Buxán, Corredoira, Casal, Nariño, Bembibre, Faxón e finalmente ata o de agora en Bembibre.

O escudo de Val do Dubra segue sendo similar ó actual, e que en 1876 o seu alcalde Antonio Barco di que toma a súa orixe e significación na estrela ca Arca de Santiago, que é o patrón da parroquia Buxán.



Os selos do concello pasaron por varias modificacións:
1.- Primeiro selo usado pola alcaldía desde a creación de municipios:


2.- Primeiro selo usado polo axuntamento desde a creación de municipios:


3.- Selo usado pola revolución de setembro de 1868 (a Gloriosa) que se usou polos revolucionarios perante 8 meses:


4.- Selo usado desde a creación dos Xulgados de paz, cas táboas da lei, a cuchilla e a balanza de xustiza:


5.- Este selo foi o primeiro usado polo xulgado municipal, e sendo de pau, foi sustituído polo anterior de paz:


As imaxes non se ven con claridade debido ó moito uso, mesmo dous son de madeira.
Tomado de:
Os concellos galegos. Tomo X/Xosé Fariña Jamardo. Fundación Pedro Barrié de la Maza. 1993


 Castros e mámoas:
PARROQUIA DE ABAREXO (Santa Maria)
- 01.YC05 - Castro. “Castro de Tenzas da Costa”, GA15088Ref001 (Costa, Rebordelos-Abelenda)
- 01.YC06 - Castro. “O Castrillón”, GA15088019 (O Burgo)PARROUIA DE BEMBIBRE (San Salvador)
- 02.YC22 - Arquitectura militar. “Castelo do Pazo. O Castelo”, GA15088007 (OPazo)

PARROQUIA DE BUXAN (Santiago)
- 03.YC19 - Castro. “Castro de Buxán”, GA15088008 (A Igrexa)
- 03.YC20 - Túmulo. “Mámoa 1 da Costa do Marco”, GA15088017 (Costa doMarco, Vilar)
- 03.YC21 - Túmulo. “Mámoa 2 da Costa do Marco”, GA15088018 (Costa doMarco, Vilar)
- 03.YC22 - Indeterminado. “Facho”, GA15088Ref003 (Montemaior)

PARROQUIA DE ERVIÑOU (San Cristobo)P.G.O.M de VAL DO DUBRA (A CORUÑA)DOCUMENTO INICIAL 8
- 05.YC10 - Castro. “Castro de Erviñou”, GA15088Ref002 (San Cristovo)
- 05.A11 - Carballeira de la Capilla de San José (Abelenda)

PARROQUIA DE NIVEIRO (San Vicente)
- 06.YC12 - Castro. “Castro de Niveiro”, GA15088023 (Niveiro do Medio)
- 06.A13 - Árbol. Roble centenario en A Igrexa (A Igrexa)

PARROQUIA DE PARAMOS (Santa María)
- 07.YC12 - Castro. “Castro de Santa María de Paramos, Castro de Paramos, ACroa, O Castro”, GA15088024 (Paramos)
- 07.YC13 - Túmulo. “Mámoa 1 da Taberna Vella”, GA15088001 (Pedras Negras, ACavada)
- 07.YC14 - Túmulo. “Mámoa 2 da Taberna Vella”, GA15088002 (Pedras Negras, ACavada)

PARROQUIA DE PORTOMEIRO (San Cosme)
- 08.YC11 - Arquitectura militar. “Castro do Castelo”, “O Castelo de Portomeiro”GA15088005 (Portomeiro)
- 08.YC12 - Castro. “Castro de Vilardoa”, GA15088Ref004 (Cerradelo)
- 08.YC13 - Túmulo. “Mámoa 1 Paraños, Vilardoa”, GA15088013 (Vilardoa)
- 08.YC14 - Túmulo. “Mámoa 2 Paraños, Vilardoa”, GA15088014 (Vilardoa)
- 08.YC15 - Túmulo. “Mámoa 1 de Mato Grande”, GA15088015 (Vilardoa)
- 08.YC16 - Túmulo. “Mámoa 2 de Mato Grande”, GA15088016 (Vilardoa)

PARROQUIA DE PORTOMOURO (San Cristobo)
- 09.YC25 - Castro. “Castro de Portomouro”, GA15088010 (Portomouro de Arriba)
- 09.YC26 - Necrópolis. “Sartegos, Pedra do Home”, GA15088009 (Portomouro deArriba)
Para ver máis da Pedra do Home:
http://apedradohome-patinho.blogspot.com/http://apedradohome-patinho.blogspot.com/


PARROQUIA DE RIAL (San Vicente)
- 10.YC37 - Castro. “Castro de Rial”, GA15088011 (O Castro)
- 10.YC38 - Castro. “Castro de Ramona, Castro de Malvares”, GA15088006 (Malvares)
En Malváres, aínda que en EPTISA non o fan constar hai unha mámoa, así o demostra tanto a toponimia(A Mámoa) coma a morfoloxía do terreno
- 10.YC39 - Castro. “Castro de Boiro”, GA15088Ref005 (Pousada)

PARROQUIA DE SAN ROMAN (Santa Mariña)
- 11.YC36 - Túmulo. “Mámoa 1 de Porto Rabeiro”, GA15088003 (Xermil)
- 11.YC37 - Túmulo. “Mámoa 2 de Porto Rabeiro”, GA15088004 (Xermil)
- 11.A38 - Carballeira en San Román (San Román)




PARROQUIA DE BEMBIBRE(San Salvador)
Castro do Pazo
Mámoa do Brañón

Como se ve pola cantidade de castros e mámoas, Dubra estivo habitado dende moi antigo e con moitas entidades.
Mapas dos castros e mámoas:
http://maps.google.es/maps/ms?ie=UTF8&hl=es&msa=0&msid=110951164832519785436.0004346aeaa3b7cd4ab47&z=11&om=1http://maps.google.es/maps/ms?ie=UTF8&hl=es&msa=0&msid=110951164832519785436.0004346aeaa3b7cd4ab47&z=11&om=1


Para máis información, descripción dos castros, etc: 
http://castrosdevaldodubra-patimho.blogspot.com/http://castrosdevaldodubra-patimho.blogspot.com/

Etimoloxía de Dubra:
Suevo = corriente de agua, río
Eslavo = (dubr) bosque, roble
BEMBIBRE:
i.e. = P(B)aemeiobrix(briga)= 
P(B)ae=río, 
meio=entre, 
brix(briga)=fortaleza, lugar en alto; = 
fortaleza(lugar en alto) entre ríos
Para ver máis sobre os significados dos topónimos:
http://toponimiadevaldodubra-patinho.blogspot.com/http://toponimiadevaldodubra-patinho.blogspot.com/

Un dos primeiros documentos que menciona  á Dubra é o Cronicón Iriense, donde o rei suevo Miro(570-583) dona á sé de Iria Flavia a diócese de Dubra:
et Mirus cepit Bracaram et fecit concilium Bracarensem sedundum, ubi Andreas fuit, in era DCX Et Mirus sedi sue Hiriensi contulit dioceses, scilicet: Morracium,Saliniensem, Moraniam, Celenos, Montes, Metam, Merciam, Tabeyrolos, Velegiam, Hour, pistomarcos, Amaeam, Coronatum, Dormianam, Gentinas, Celticos, Barchalam, Nemarcos, Vimiantum, Selagiam, Bregantinos, Farum, Scutarios, Duuriam, Montanos, Nemitos, Prucios, Bisacos, Trasancos, Lavacencos et Airos, et alias que in canonibus resonat. (Transcripción e notas de Manuel-Rubén García Alavarez, Memorial Hisatórico Español, (R.A.H.), Tomo L. Madrid. 1963”.
Traducción: Miro Tomou baixo o seu dominio a Braga e reuniu o Concilio Bracarense segundo, onde acudíu Andrés no ano 610. E Miro puxo baixo a súa sé Iriense as seguintes dióceses a saber: O Morrazo, Salnés, Moraña, Caldas, Montes, Meta, Merza, Tabeirolos, Valga, Louro, Nemancos, Vimianzo, Seaia, Bergantiños, Faro, Escudeiros, Dubra, Montaos, Nendos, Pruzos, Bezoucos, Trasancos, Labacengos e Arros, e outras das que se ten mención nos canones


  • 1016 César Arias foi un cabaleiro-soldado que donou en 1016 una Igrexa de Buxan, cas suas posesións, ó Mosteiro de S. Martiño Pinario. De Buxan recibía o devandito Mosteiro os mellores tributos de trigo e centeo. Ainda existe en Buxan o topónimo Agro do Cabildo.
  • 1241 No documento de 1241 o mosteiro de Oseira cede aos templarios unha serie de propiedades nesta comarca, que lles vendera Gómez Ares e a súa esposa María Fernández; localizábanse estes bens in tota terra de Trastamar et de Duvria et in Bregantinos et in Canzes... 
  • Máis en: http://documentos-patinho.blogspot.com/http://documentos-patinho.blogspot.com/
  • 1752 Pablo Villarino naceu en San Salvador de Bembibre- Buxán (A Coruña) cara ao ano 1752.
    Eran os seus pais Ángel Villarino e Teresa Pieyra, segundo o escritor xenealista arxentino Ibargurren, e segundo Castro López eran Ángel de Villarino e Josefa Pequeño. 
  • 1835 Eduardo Pondal a súa relación con Dubra ven de que menciona os seus nomes nalgúns dos seus poemas. Coñecíu Dubra, porque entre Carballo e Santiago había(aínda quedan trazos dél) un camiño moi antergo(Véxase: http://caminhos-patinho.blogspot.com/), polo que pasaba nas súas viaxes.

    Así escribíu:
    Fugitiva Portomeiro, ... 
  • 1876 Cándido Pumar Torres, nado en Buxán(1876 - 1942) Foi:
    -Coengo Penitenciario da Catedral
    -Vicecanciller da Universidade Pontificia
    -Catedrático do Seminario de Santiago
    -Administrador do Pazo de Raxoi.  
Máis en: http://personaxes-patinho.blogspot.com/http://personaxes-patinho.blogspot.com/
  • 1970 Ares Espada descubríu dúas estatuíñas de 80x18x16 e 85x21x16cms. na capela de San Xoan Bautista das Augas Virxes(Bembibre), flanqueaban a porta. Son dous xoves cantores do coro pétreo da catedral de Santiago, atribuídos ó Mestre Mateo. Chamoso Lamas recuperóunas en 1970 para formar parte da reconstrucción do coro de pedra do Museo Catedralicio. 
  • 1960 Dende antigo o Concello era coñecido por Buxán que cambia a Val do Dubra en 1960
Como concello creóuse no 1836 coa denominación de Buxán ata 1960
A Casa Consistorial de Val do Dubra estivo primeiro en Buxán(ata fináis do século XIX), logo trasladouse á Corredoira(Bembibre) a principios do s. XX; polos anos 20 do S. XX pasou a Casal(Niveiro) e volvíu a Bembibre no 1924; coa 2ª República(1931-1939) sitúase en Taboada(Niveiro) e no 1958 instálase no lugar actual.

 Un dato curioso é que perante a Revolución Gloriosa de 1868 nunha das moitas agrupacións de concellos Buxán xuntouse con Trazo dando coma resultado Portomouro coma cabeza da agrupación.
Pulsar na imaxe para ver ampliada:



Remodelada casa consistorial, inaugurada o 14 de Xaneiro de 2011



Antes era a casa rosa, e agora é a casa...

Dubra é zona de paso para moitas poboacións importantes hoxe e na antigüedade.
Unha das razóns é que se encontra na depresión meridiana Tuy-Carballo


É tamen lugar de paso para as minas de Xallas.
Moitos sitúan a Vía XX per Loca Marítima do Itinerario de Antonino por Portomouro(Entrepontes), correspondente a "mansio" Ad duos pontes


Véxase éste debuxo do noso veciño Coso(Marcos Castro Vilas), quen sitúa a XX per loca marítima por Portomouro, Coucieiro, Carboeiro, e dirección a Xallas. Ou sexa polo lado oeste do río Dubra.

Outros estudiosos sitúana por Portomouro, Niveiro, Erviñou e dirección a Carballo. Ou sexa polo lado este do río Dubra.

O certo é que coinciden con dous camiños moi(quizais pre romanos), moi antigos.
Ver máis destes camiños en: http://caminhos-patinho.blogspot.com/http://caminhos-patinho.blogspot.com/

Dubra é rico en etnoloxía
Para ver máis fotos de lugares, cousas curiosas, costumes, etc. de Dubra: http://fotosdevaldodubra-patinho.blogspot.com/http://fotosdevaldodubra-patinho.blogspot.com/

Costumes e festas de Val do Dubra: http://etnografiadubra-patinho.blogspot.com.es/http://etnografiadubra-patinho.blogspot.com.es/

Ten unha flora e fauna moi rica, mesmo algunha especie endémica: http://faunadubra-patinho.blogspot.com.es/http://faunadubra-patinho.blogspot.com.es/


Dubra tamén é rica en construccións, tanto civil coma relixiosa

Máis fotos en: http://iglesiasvaldodubra-patinho.blogspot.com/http://iglesiasvaldodubra-patinho.blogspot.com/

Tamén ten ritos pagás

Por exemplo este cruceiro nunha "pedra da serpe". Máis en: http://cruceirorial-patinho.blogspot.com/http://cruceirorial-patinho.blogspot.com/

E non se pode un esquecer da Pedra do Home


Máis en: http://apedradohome-patinho.blogspot.com/http://apedradohome-patinho.blogspot.com/

En moitas fachadas hai pedras labradas, curiosas, singulares, por desgracia algunhas fachadas foron mal restauradas e desapareceron escudos heráldicos, marcas de canteiros, etc.




Máis en: http://pedras-dubra-patinho.blogspot.com/http://pedras-dubra-patinho.blogspot.com/


BIBLIOGRAFÍA CONSULTADA:

  • Xerardo Agrafoxo: o hábitat castrexo no Val de Barcala, Amaía e o Val do Dubra. Sementeira
  • Celtiberia.net
  • Lourdes Romero: Rial
  • CODOLGA
  • Carlos Nárdiz Ortiz: El territorio y los caminos de Galicia
  • Carlos Pereira Martínez: DÚAS  ENCOMENDAS  TEMPLARIAS  GALEGAS  DESCOÑECIDAS:  LENDO  E  SAN  SADURNIÑO
  • Eptisa: Pxom de Val do Dubra
  • Enciclopedia Galega Universal Ir Indo
  • Os concellos galegos. Tomo X/Xosé Fariña Jamardo. Fundación Pedro Barrié de la Maza. 1993
Publicada por à(s)

8 comentários:

  1. Unknown16 de setembro de 2011 às 02:09

    Acéptase(e prégase) información, fotos, etc. sobre Dubra.
    Grazas

    ResponderEliminar
  2. Anónimo26 de setembro de 2011 às 13:14

    Gracias veciño Patinho por nomearme. Un saúdo Coso. Dubra ten aínda moita máis historia. Xa te pasarei uns enlaces pa que publiques no teu blog.

    ResponderEliminar
  3. Anónimo26 de setembro de 2011 às 13:15

    Ai olvidábame, xente coma ti é moi necesaria en Dubra.

    ResponderEliminar
  4. Unknown28 de setembro de 2011 às 01:25

    Grazas , Coso; e grazas polas aportacións que poidas facer. Canto máis coñecemos, máis ganamos todos.
    Saúdos

    ResponderEliminar
  5. marcos.c.v14 de julho de 2012 às 14:19

    Hola patiño, teño un traballo de investigación para ti. Parece que as vinculacións de Dubra con América son máis fortes do que se pensaba, e moi importantes, pero non sei por qué foron esquecidas. Tan só nos quedan os numerosos emigrantes en América que existen en Dubra na actualidade. O traballo é o seguinte, na web da cartografía dos apelidos de Galicia existe un apelido que so existe en Dubra, é o apelido "Nariño", ese apelido unicamente existe en Dubra, e o teñen 7 persoas. Suponse que pola súa vinculación co núcleo de Nariño en Niveiro. Pois ben existe un personaxe moi importante apelidado Nariño, o gran ANTONIO NARIÑO, pódelo ver na wikipedia, é un procer que formou parte da independencia da Gran Colombia e redactor da Declaración dos dereitos humáns na Gran Colombia. Foi vicepresidente na independencia da Gran Colombia. Hala xa podes investigalo e dar a coñecer DUBRA como a patria dos fundadores de América.

    Un saúdo Coso (Marcos Castro Vilas)

    P.D: O que quero decir e que Antonio Nariño ben puidera ter as súas orixes en Dubra como moitos outros personaxes vinculados con América.

    ResponderEliminar
  6. Pedro Sánchez Negreira27 de setembro de 2012 às 13:45

    Gran iniciativa, Manolo. Nos vendrá muy bien a quienes lo ignoramos todo.

    Un abrazo, primo.

    ResponderEliminar
  7. Unknown21 de janeiro de 2013 às 07:08

    Grazas, Coso pola aportación.
    Ben podería ser o apelido Nariño orixinario de Dubra, aínda que tamén hai o apelido Nariño en Tal, entre a Serra de Outes e Muros.
    Saúdos

    ResponderEliminar
  8. Unknown21 de janeiro de 2013 às 07:10

    Grazas, Pedro Sánchez Negreira.
    Non che contestei antes porque hai tempo que non entro neste blog e non vin o comentario.
    Facemos o que podemos pola cultura de Dubra.
    Un abrazo.

    ResponderEliminar

Subscrever: Enviar feedback (Atom)